Tworzenie wartości w metodyce lean jest podzielone na trzy poziomy szczegółowości w ramach płynnego (czyli pozbawionego strat) przepływu:

• strategiczny (strumień wartości całej inwestycji);
• taktyczny (procesy);
• operacyjny (podprocesy i ich kroki).

Strumień wartości w procesach lean wychodzi zawsze od końcowego odbiorcy, a zdefiniowanie tego strumienia, obejmującego wszystkie bez wyjątku etapy inwestycji jest pierwszym, niezbędnym działaniem w tej metodyce.

Zapis strumienia wartości na poziomie strategicznym macro jest oparty na prezentowanym w poprzednich blogach systemie przepływów informacji i produktu oraz kontrolnej linijki czasowej. Dla lepszego zdefiniowania poszczególnych elementów diagramu używamy ujednoliconych ikonek, których jednak nie będziemy tu w detalu omawiać, odsyłam do wielu dostępnych źródeł w internecie.

Metoda ta nosi angielską nazwę Value Stream Mapping (VSM) i można ją przetłumaczyć jako mapowanie (lub odwzorowanie) strumienia wartości*, a jej ilustracja jest zaprezentowana w poniższej grafice. Dla lepszego zrozumienia idei ciągłego doskonalenia, przedstawionego w poprzednich blogach, wprowadzone zostały w różnych newralgicznych miejscach procesu (czyli generujących potencjalne straty) żółte ikonki przyszłych działań naprawczych (kaizen).

Przykładowy, dla ilustracji jedynie schematyczny, zapis VSM dla procesu budowlanego przedstawiony jest na kolejnej grafice poniżej. Zwykle działania takie trwają wiele godzin, a czasem i kilka dni, a jednym z warunków powodzenia operacji jest obecność wszystkich uczestników top managementu, zarówno ze strony inwestora, jak i projektantów, (generalnych) wykonawców oraz kluczowych podwykonawców, a także przyszłych użytkowników i zarządców. Chodzi o schematyczne opracowanie całego przebiegu inwestycji, ale bez pominięcia żadnego istotnego aspektu. Jest to poziom strategiczny, więc działanie mapowania strumienia wartości odbywa się na początku inwestycji, stąd istotne jest przełamanie pierwszych lodów komunikacyjnych, jako, że wielu uczestników procesu być może widzi się po raz pierwszy.

Opracowany przepływ wartości w procesie inwestycyjnym na poziomie strategicznym służy potem do stworzenia z jego wycinków (faz między kamieniami milowymi) kolejnych, dokładniejszych poziomów planowania pracy o nazwie Last Planner® System (dla poziomu taktycznego i operacyjnego).

Mapowanie strumienia wartości najlepiej jest tworzyć w jednym pomieszczeniu (tzw. Big Room, czyli swego rodzaju wojennym pokoju operacyjnym całej inwestycji), położonym najlepiej w pobliżu lub na terenie przedsięwzięcia budowlanego, także później dla pracy w czasie jego procedowania. Pracujemy na stojąco, komunikując się z pozostałymi uczestnikami, zatem wymagane jest na to miejsce przy ścianie z diagramem.

Jednym ze sposobów tworzenia VSM jest opracowywanie diagramu na naklejonym na ścianie arkuszu papieru (np. 1m x 4m) przy pomocy flamastrów oraz kolorowych przylepnych karteczek symbolizujących kroki procesów.

Innym sposobem jest użycie rozwiązań cyfrowych, ale, z uwagi na konieczną czytelność elementów i widoczność dla wszystkich, a także z uwagi na nakład finansowy**, zalecane jest jednak użycie w tej fazie rozwiązań analogowych (papier, pisaki). Podobnie, jak dla wersji cyfrowej, dla wersji analogowej wymagane jest pozostawienie diagramu na ścianie przez cały czas, zarówno dla kolejnych edycji (proces budowlany jest żywym organizmem), jak i dla ilustracji procesu inwestycyjnego dla każdego nowego uczestnika. Jak z tego widać, Big Room powinien być oczywiście także zabezpieczony przed wandalizmem, co najmniej jako zawsze dostępne, ale zamykane na klucz pomieszczenie. Zalecane też są cykliczne archiwizacje fotograficzne diagramu VSM.

Linijka czasowa w niniejszym przykładzie została przedstawiona jako ilustracja, zwykle na poziomie strategicznym nie definiujemy czasu tak detalicznie. Ten poziom dokładności jest stosowany dopiero na kolejnych etapach granulacji harmonogramów, zaczynając od tzw. Phase Pull Plan (planu fazowania między kamieniami milowymi przedsięwzięcia), ale o tym będzie więcej w blogu o Last Planner® System.

W następnym blogu opowiemy więcej o idei przepływu (flow).

Stay tuned…

* https://mfiles.pl/pl/index.php/Mapowanie_strumienia_wartości

** najbardziej wyrafinowane rozwiązania cyfrowe dla VSM składają się z wielu części, jak system nagłośnienia, video oraz interaktywne tablice (Smartboards). Przykładem może być system Nureva ( https://support.nureva.com/hdl300-ecosystem/is-nurevas-hdl300-system-compatible-with-the-smart-board-7075-interactive-display ) z software Nialli ( https://www.nialli.com ). Zaletą tych rozwiązań jest jednak ich konsekwentne użycie dla kolejnych poziomów zapisu strumienia wartości, ale o tym będzie w kolejnych blogach.